Tom 10 część 2 stanowi kolejną, dziesiątą już, prezentację bibliografii przekładów literatur słowiańskich: bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, macedońskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej na język polski oraz literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, serbski, słowacki i słoweński. Przybliża publikacje wydane zwłaszcza w 2018 roku, ale nie tylko. Zarówno zestawienia bibliograficzne, jak i towarzyszące im komentarze, po raz kolejny potwierdzają, że tłumaczenia z języków słowiańskich są ważne, wciąż powstają, cieszą się zainteresowaniem czytelników, krytyków i badaczy, ale też charakteryzują się właściwą sobie dynamiką i poddane są odmiennym tendencjom niż tłumaczenia z języka hipercentrowego, za jaki uznany został język angielski, czy języków centrowych (francuski, niemiecki). W artykułach autorzy próbują nakreślić sytuację przekładów południowo- i zachodniosłowiańskich w zmieniających się warunkach społecznych i koniunkturalnych, wskazać trajektorie recepcji tych literatur w sekundarnym kręgu odbiorczym, dynamikę wzajemnych kontaktów między Słowianami zachodnimi i południowymi oraz czynniki, które na nią wpływają. W numerze m.in. o: recepcji przekładów; rolach, pasjach poznawczych, wyborach tłumaczy; wydaniach wielojęzycznych; przekładzie gonzo; przekładzie neologizmów i archaizmów; przypisach tłumacza; przekładzie dramatu i jego potencjału inscenizacyjnego; politycznym kontekście przekładu. A także o tłumaczeniach utworów m.in. Georgiego Gospodinowa, Doroty Jagić, Draga Jančara, Stanisława Lema, Czesława Miłosza, Ziemowita Szczerka, Olgi Tokarczuk. Tom adresowany jest do literaturoznawców, przekładoznawców oraz komparatystów (naukowców, krytyków, studentów).

W części pierwszej dziesiątego tomu publikujemy artykuły, które stanowią rezultat konferencji zatytułowanej „Peryferie i przekład”, zorganizowanej w dniach 11—13 października 2018 roku w Ustroniu. Zainteresowanie kategorią peryferyjności z jednej strony stanowi konsekwencję ponowoczesnego kryzysu wielkich narracji, z drugiej strony ma wymiar uniwersalny, ponieważ zjawiska peryferyjne (nieeksploatowane lub niedostrzeżone w kulturze) w każdej epoce przyciągały pisarzy i artystów. Autorzy prezentowanych artykułów tytułowy problem rozpatrują z wielu perspektyw i stanowisk badawczych, opierając się na zróżnicowanym materiale językowym. Wśród podejmowanych tematów znalazły się takie kwestie, jak: eksperyment w przekładzie; przekład jednego ze słowackich dialektów na standard językowy; dokonywane za pośrednictwem języka polskiego przekłady literatury angielskiej i literatury rosyjskiej na regionalny język kaszubski; problem polskiej recepcji literatury staroserbskiej; możliwość przekładu na język trzeci swoistego dialogu, jaki prowadzą ze sobą kanadyjscy poeci: francusko- i anglojęzyczny; problem potencjalnego przekładu literatury wyobrażonej z języka polskiego na język angielski; w dwóch odległych czasowo i przestrzennie przypadkach relacje między twórczością przekładową i twórczością własną; przekład powieści gejowskiej czy figury retorycznej onomatopei; problem literatury mniejszościowej oraz „literatury z kulturalnych peryferii”, która trafiła na salony; polska recepcja czeskiej myśli strukturalistycznej; przekład jako forma promocji oraz sytuacja, kiedy błędny przekład okazuje się sukcesem. Wśród autorów dzieł, których przekłady stały się tematami poszczególnych artykułów, znaleźli się między innymi (niektórzy z nich występują w podwójnej roli — autora dzieła oryginalnego i autora dzieła tłumaczonego): Adam Mickiewicz, Wisława Szymborska, Julian Tuwim, Michał Witkowski, Robert J. Szmidt, Jan Mukařovský, Bohumil Hrabal, Milan Kundera, August Šenoa, Herta Müller, Jozef Kolarčik-Frantický, Edward D. Blodgett, Jacques Brault, Brina Švigelj-Mérat, a wśród tłumaczy: julia Hartwig, August Šenoa, Stanisław Barańczak, Clare Cavanagh, Susan Bassnett, Piotr Kuhiwczak, Andrij Bondar, Jasmin Novljaković, Enes Kišević, Maria Dąbrowska-Partyka, Aleksander E. Naumow, Radka Denemarková.

Tom 9 część 3 to kolejna już prezentacja bibliografii przekładów literatur: bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, macedońskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej na język polski oraz literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, serbski, słowacki i słoweński, obejmująca tym razem rok 2017. Bibliografia, od 10 lat przygotowywana przez międzynarodowy zespół badaczy slawistów, daje świadectwo obecności literatur słowiańskich w kulturze polskiej oraz literatury polskiej w poszczególnych krajach słowiańskich, pozwalając spojrzeć na fakty translatorskie z punktu widzenia zmieniającej się sytuacji kulturowej, dostarcza wiedzy na temat komunikacji międzykulturowej, recepcji literatury obcej (słowiańskiej), wzajemnych międzynarodowych kontaktów między Słowianami zachodnimi i południowymi, odzwierciedlając panujące w kulturach i literaturach tendencje. Opracowane w niniejszym tomie przeglądy bibliograficzne uzupełniają artykuły przeglądowe i komentarze, dotyczące przekładów z poszczególnych literatur słowiańskich na język polski oraz literatury polskiej na inne języki słowiańskie, w których autorzy próbują spojrzeć krytycznie i analitycznie na twórczość przekładową, biorąc pod uwagę wzajemne kontakty literackie, potrzeby kultury przyjmującej, a także rolę tłumacza w akcie translacji. Artykuły i komentarze, uzewnętrzniające różnice i podobieństwa między kulturami, określające tendencje ogólnie panujące w sekundarnym horyzoncie, również pole zainteresowań instytucji życia literackiego kultury przyjmującej (wydawnictw, krytyki literackiej, czasopism), połączone z opracowaniami bibliograficznymi, skierowane są do literaturoznawców, przekładoznawców – naukowców, krytyków, slawistów, także studentów. Założeniem czasopisma „Przekłady Literatur Słowiańskich” jest ciągłe poszerzanie obszaru badań oraz budowanie i podtrzymywanie wiedzy na temat ukazujących się współcześnie przekładów literatur słowiańskich, stanowiących ważną przestrzeń komunikacji międzykulturowej.

Tom 9 część 2 poświęcony jest szeroko rozumianej celowości przekładu i stanowi kontynuację rozważań podjętych w poprzednim numerze czasopisma. W zebranych w nim rozprawach podjęto refleksję nad problemem sprawczości aktorów translacji (tłumaczy i autorów), roli instytucji w procesie przekładu, kwestii recepcji dzieł tłumaczonych oraz celowości tłumaczenia w kontekście badań nad regionalizmem i wielokulturowością. Tom podzielony został na trzy części problemowe. Pierwsza jest poświęcona instytucjonalnemu i recepcyjnemu wymiarowi przekładu (Anna Majkiewicz, Anita Gostomska, Regina Solová). Druga część gromadzi artykuły poświęcone dwóm przenikającym się kompleksom problemowym — zjawiskom regionalizmu i wielokulturowości rozpatrywanym w kontekście przekładu (Karolina Pospiszil, Hanna Makurat-Snuzik, Silvija Borovnik, Jakob Altmann). Natomiast trzecia część prezentowanego tomu poświęcona jest autorowi, który na rozmaite sposoby wpływa na tekst przekładu: zostawiając w tekście oryginału ślady swojej obecności i aktywności, formułując własną „teorię translacji”, czy wreszcie samemu wchodząc w rolę tłumacza (Wojciech Soliński, Joanna Derdowska, Aleksander Gomola, Amela Ljevo-Ovčina). Autorami zamieszczonych w tomie artykułów są badacze przekładu z Polski i zagranicy, a teksty dotyczą zarówno przekładów literatur słowiańskich, jak i niesłowiańskich w ramach rozmaitych języków i etnolektów (angielski, bośniacki, chorwacki, czeski, kaszubski, niemiecki, polski, rosyjski, śląski). Tom adresowany jest do literaturoznawców, przekładoznawców oraz komparatystów (naukowców, krytyków, studentów).

Tom 9. część 1 czasopisma „Przekłady Literatur Słowiańskich” poświęcony jest szeroko rozumianej celowości przekładu. Zebrane w nim rozprawy udzielają rozmaitych tematycznie i metodologicznie odpowiedzi na sformułowane w tytule tomu pytanie „dlaczego tłumaczymy?”, prezentując praktyczny, teoretyczny i metateoretyczny wymiar refleksji nad translacją. Autorami zamieszczonych w tomie artykułów są badacze przekładu z Polski i zagranicy, a teksty dotyczą zarówno przekładów literatur słowiańskich, jak i niesłowiańskich w ramach rozmaitych języków (angielski, chorwacki, czeski, francuski, niemiecki, polski, rosyjski, słowacki, słoweński, ukraiński, włoski). Tom podzielony został na cztery części problemowe. Pierwsza przedstawia tłumaczenie jako działanie ludyczne, ujmując je jako wyzwanie, zabawę, grę (Bożena Tokarz, Olga Płaszczewska, Monika Gawlak). Druga część poświęcona jest eksperymentom translatorycznym (Tamara Brzostowska-Tereszkiewicz, Aleksandra Małecka, Piotr Marecki, Katarzyna Majdzik, Joanna Warmuzińska-Rogóż), natomiast trzecia przedstawia tłumaczy w roli przedstawicieli (ambasadorów i legislatorów według formuły Jerzego Jarniewicza) kultury oryginału (Marta Skwara, Lucyna Spyrka, Marta Buczek, Dorota Żygadło-Czopnik, Tea Rogić Musa). W ostatniej części przybliżono tematykę przekładów seryjnych (Maria Mocarz-Kleindienst, Andrij Saweneć, Leszek Małczak). Tom adresowany jest do literaturoznawców, przekładoznawców oraz komparatystów (naukowców, krytyków, studentów).

W tomie 8, część 2: Bibliografia przekładów literatur słowiańskich (2016) odnotowano tłumaczenia z literatur: bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, macedońskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej na język polski oraz z literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, serbski, słowacki i słoweński. Nie wszystkie tłumaczenia zostały omówione w formie komentarzy. Przekłady bułgarsko-polskie i polsko-bułgarskie, czesko-polskie i polsko-czeskie, macedońsko-polskie, serbsko-polskie i polsko-serbskie, słoweńsko-polskie i polsko-słoweńskie za okres dwóch lat (2016—2017) planujemy zaprezentować w kolejnym tomie czasopisma. Komentarze przekładów literatury polskiej w Chorwacji i literatury chorwackiej w Polsce to analizy dotyczące w tej chwili jednych z najbardziej poczytnych i ważnych autorów w obu krajach: Witolda Gombrowicza w Chorwacji, który ze swoją krytyką polskości, jak się wydaje, odkrywany jest na nowo przez chorwackiego czytelnika, oraz Miljenka Jergovicia w Polsce, który jest zdecydowanie najczęściej przekładanym chorwackim pisarzem w ostatnich latach (od 2010 roku ukazało się osiem przekładów jego książek). Ta wyjątkowa pozycja i popularność M. Jergovicia zyskała nowy wymiar. W 2016 roku ukazał się bowiem w Polsce przekład powieści Wilimowski, który był światową premierą wydawniczą tego utworu. W Serbii i w Macedonii literatura polska cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem, które po części jest również związane ze zmianą pokoleniową i pojawieniem się nowej generacji tłumaczy literatury polskiej. czesko-polskie i polsko-czeskie oraz słowacko-polskie i polsko-słowackie związki literackie tradycyjnie już należą do najsilniejszych. Komentarz dotyczący przekładów literatury polskiej na Słowacji to ponownie monograficzny artykuł poświęcony tłumaczeniom utworów jednej autorki — Wisławy Szymborskiej. Pokaźny dorobek w zakresie przekładów literatury czeskiej i literatury słowackiej w Polsce pokazuje, że polscy wydawcy i tłumacze (tymi samymi kryteriami kierują się wydawcy przekładów literatury polskiej w krajach południowej i zachodniej Słowiańszczyzny) zainteresowani są przede wszystkim autorami współczesnymi, którzy zdążyli już osiągnąć sukces literacki, potwierdzony w kulturze rodzimej literackimi nagrodami i wyróżnieniami. Autorzy zamieszczonych komentarzy uwzględniają w swoich tekstach instytucjonalne uwarunkowania działalności przekładowej, starając się za ich pomocą znaleźć odpowiedź na pytanie o kryteria wyboru tłumaczonych tekstów.

Tom 8. część 1 czasopisma „Przekłady Literatur Słowiańskich” poświęcony jest refleksji na temat paratekstów towarzyszących przekładom literatur słowiańskich, podzielony został na pięć części problemowych eksponujących inny aspekt refleksji o paratekstach w odbiorze przekładu i dotyczy zwłaszcza literatur: amerykańskiej i bośniacko-hercegowińskiej, chorwackiej, czeskiej, polskiej, serbskiej, słowackiej, słoweńskiej, ale także niemieckiej. Artykuły zamieszczone w tomie dotyczą roli i funkcji paratekstów (Izabela Lis-Wielgosz, Bożena Tokarz, Monika Gawlak), czynnej roli perytekstów w dialogu międzykulturowym i w serii przekładowej (Katarzyna Wołek San Sebastian, Małgorzata Filipek, Amela Ljevo-Ovčina, Jakob Altmann), perswazyjnego charakteru wstępów i ich wymiaru ideologicznego (Joanna Królak), sposobów oddziaływania recenzji i obecnej w nich mocy illokucyjnej (Sylwia Sojda), przypisów i zawartych w nich informacji dopełniających lekturę (Robert Grošelj, Weronika Woźnicka, Katarzyna Bednarska, Kamil Szafraniec). Ostatnia cześć tomu dotyczy biografii i listów, traktowanych jako swego rodzaju epiteksty, które być może nie odnoszą się bezpośrednio do przekładanych utworów, ale opisują kontekst, w którym dzieło literackie powstaje (Tea Rogić Musa, Leo Rafolt). Wszystkie teksty, prócz trzech, opublikowane zostały w języku polskim. Artykuł Ameli Ljevo-Ovčiny zamieszczony został w języku bośniackim, Roberta Grošelja w języku słoweńskim, a Tei Rogić Musy w języku chorwackim. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wiedzą o kulturach słowiańskich.

W tomie 7 części 2 odnotowano tłumaczenia, które ukazały się w roku 2015. W zakresie wyboru oryginałów ujawniły się pewne zmiany preferencji w stosunku do lat ubiegłych, mniej lub bardziej uchwytne w poszczególnych parach literatur. W związku z tym autorzy komentarzy przyjęli różne perspektywy oglądu zjawiska: kryterium wyboru oryginału, cel kultury przyjmującej, różnice w zakresie wyborów w ramach par przekładowych i wynikający z tego wzajemny stosunek do własnej i cudzej twórczości, rola inicjatyw wydawniczych oraz tłumacza jako pomostu między dwoma kulturami. W takim podejściu ujawniają się różnice wzajemnych potrzeb między kulturami słowiańskimi, jak również nieznane sobie duże obszary kulturowo-literackie, w celu poznania których podejmowane są próby wyrównania tych wzajemnych braków — między innymi w postulacie zaopatrywania przekładów obszerniejszymi komentarzami lub posłowiami. Dotąd szczególną o to dbałością wykazywali się tłumacze i wydawcy literatury polskiej w Słowenii. Przyjęta przez autorów perspektywa analizy danych bibliograficznych jest jedną z wielu, inspiruje bowiem do wielu innych przemyśleń w zakresie odkrywania słowiańskich odrębności w podobieństwie.

Tom 7. część 1 poświęcony jest refleksji badaczy i tłumaczy nad przekładem w zakresie literatury i kultury polskiej, słowackiej, słoweńskiej w relacji do literatur chorwackiej, polskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej oraz literatur niemieckojęzycznych pogranicza austriacko-słoweńskiego i niemiecko-rumuńskiego. Treść zamieszczonych w nim artykułów tworzy panoramę teoretyczną i historyczną w zakresie dyscypliny, jak również konkretnych praktyk translatorskich. Spojrzenie z tych dwóch perspektyw na jednostkowe rozwiązania tłumaczy lepiej oświetla ich rolę jako pośredników (a czasem inicjatorów stylu i myślenia), decyzje, funkcje i pragmatyczność przekładu. W tym kontekście w tomie skupiono uwagę na takich problemach, jak: dominująca w praktyce i/lub w teorii norma tłumaczenia, określająca poetykę historyczną przekładu; aspekt intertekstualności przekładu, czyli jego istnienie wśród innych utworów tłumaczonych albo w kontekście serii; znajomość oryginału w kręgach artystycznych i intelektualnych kultury przyjmującej oraz wieloaspektowość przekładu artystycznego, związana z jego zapotrzebowaniem rodzimym, a także z preferencjami tłumacza, który może być „ambasadorem” obcości lub jej „legislatorem,” wzbogacając własny warsztat artystyczny i/ lub literaturę docelową. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wiedzą o innych kulturach słowiańskich.

Tom 6, część 2 rejestruje tłumaczenia, których ilość i wybór w zakresie autorów i konkretnych utworów charakteryzują potrzeby poznawcze i estetyczne kultur i literatur przyjmujących. Tom ten obejmuje wzajemne związki translatorskie (i nie tylko) między literaturami bułgarską, chorwacką, czeską, macedońską, serbską, słowacką i słoweńską a polską. Różnice i podobieństwa ujawniające się w wyniku transferu językowego stanowiąc wyzwanie dla tłumacza, okazują się kreatywnymi, choć czasem trudnymi relacjami kulturowymi. W ich wyniku powstają nowe związki rozszerzające spektrum poznawcze, emocjonalne i estetyczne w kulturach przyjmujących w kręgach czytelników oraz twórców. Ich rozprzestrzenianie zależy w znacznej mierze od instytucji życia literackiego, kontaktów osobistych autorów i tłumaczy, a także od reklamy i praw rynku. Autorzy komentarzy próbują spojrzeć krytycznie i analitycznie na twórczość przekładową z perspektywy roli tłumacza we wzajemnych kontaktach literackich, potrzeb kultury przyjmującej przez niego reprezentowanej, instytucji uczestniczących (wydawnictwa, nakłady, czasopisma, książki itp.), stopnia trudności tekstu wyjściowego. Obejmują swoją refleksją różne obszary: cały rok, próbując znaleźć jakąś wspólną wykładnię dokonanych wyborów czy zaangażowanych tłumaczy; lub koncentrują się na jednym utworze ze względu na obecność w nim szczególnego problemu translatologicznego. Konfrontacja faktów, jakie przynosi bibliografia z refleksją nad nimi specjalistów pozwala zobaczyć w nich złożoną problematykę związaną z sąsiedztwem, transwersją (a także transgresją), globalizacją i glokalizacją kultur. Kultury słowiańskie, choć poprzez języki można by uznać za spokrewnione, zostały ukształtowane w odmiennym toku dziejowym, wchodząc w kontakt z kulturami niesłowiańskimi. W wyniku procesu historycznego językowe podobieństwo okazuje się złudne, reprezentując różniące się w efekcie odczuwanie rzeczywistości, rozumienie i jej wyrażanie. Krótkie komentarze nie tyle wyjaśniają zawiłości kulturowe, osobowe i artystyczne, ile mają na celu zainspirować czytelnika do współudziału w odkrywaniu słowiańskich odrębności.

Tom 6, część 1 poświęcony jest wątpliwej wolności decyzji translatorycznych tłumacza, niewytrzymującej konfrontacji z tekstem wyjściowym. Przekład istnieje bowiem jako tekst „związany” nawet jeżeli staje się aktywnym elementem kultury docelowej. Wolność tłumacza sprowadza się do względnej wolności wyboru, przekraczania granic własnej kultury oraz do odkrywania obcej literatury i kultury. Granice jego wolności wyznaczają: intencja tekstu, paradygmat kulturowy, określający sposób myślenia i narzędzia kierujące postrzeganiem i rozumieniem sensu świata, system językowy oraz patronat wraz z instytucjami pośredniczącymi w komunikacji literackiej. Przebiegają one po stronie kultury wyjściowej i po stronie kultury docelowej, dlatego nie można badać przekładu wyłącznie w perspektywie kultury docelowej, ponieważ pogłębia proces niezrozumienia i przeczy chęci porozumienia. Tłumacz, szukając podobieństwa z tym, co rodzime, ograniczony jest przez imperatyw kategoryczny tekstu oryginału. Choć oczywista jest zależność tego, co postrzegamy od subiektywnego punktu widzenia postrzegającego, na który składają się jego wiedza, wrażliwość, wartości preferowane oraz przekonania, przekład uzależniony jest od rzetelności tłumacza, wynikającej z jego kompetencji. Rzetelność odnosi się do tekstu, w którym zawarta jest osoba ludzka, kultura, intencja i artysta. W spełnieniu obowiązku rzetelności pomaga pomysłowość tłumacza na poziomie językowym w sytuacjach braku odpowiednika znaczeniowego, a także w przypadku istnienia odpowiedników niedokładnych. Autorzy artykułów zebranych w niniejszym tomie podejmują sygnalizowane zagadnienia w dwóch kręgach tematycznych: granic wolności tłumacza i ich przekraczania oraz rozumienia przekładu jako naśladowania wzorca, a więc tekstu „związanego” czy „tekstu drugiego stopnia”. Artykuły są uporządkowane w dwóch częściach zatytułowanych: Granice i Naśladowanie. W części pierwszej znalazły się prace, w których omawiane są granice instytucjonalne, myślowe i językowe. Naśladowanie w tłumaczeniu rozumieją autorzy szeroko: jako inspirację artystyczną, jako respektowanie tekstu i kultury wyjściowej w świetle kultury docelowej, w perspektywie metatekstowej, jako zachowanie denotatywno-konotatywnej informacji o kulturze wyjściowej lub trzeciej kulturze oraz w perspektywie odbiorcy kultury docelowej. Autorzy dostrzegając manipulacyjną funkcję patronatu, poetyki i psychosfery obecne w kulturze przyjmującej, badają przekład, nie eliminując oryginału.

Tom 5, część 2 odnotowuje tłumaczenia z jednego roku z literatury bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, macedońskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej na język polski oraz z literatury polskiej na wymienione języki. W ten sposób łatwiej jest zapanować nad materiałem, a informacje opracowywane są na bieżąco. Z zestawień bibliograficznych można odczytać wiele o życiu literackim, jego instytucjach wydawniczych i promujących literatury słowiańskie w Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Macedonii, w Polsce, Serbii, Słowacji i Słowenii. Dlatego bibliografia została wzbogacona o komentarze, których autorzy opisują zarysowujące się prawidłowości w zakresie recepcji literatury obcej (słowiańskiej) przez Słowian w kontekście jednostkowej kultury, zapotrzebowania na odmienność lub potwierdzenia siebie. Analizując bibliografię przekładów, odnajdują argumenty na temat funkcji kontekstu kultury przyjmującej w transferze oryginału w stosunku do roli i wartości oryginału w systemie kultury wyjściowej. Na podstawie bibliografii przekładów wnioski na ten temat dotyczą przede wszystkim dokonanych wyborów. W niniejszym tomie autorzy komentarzy objęli swoją refleksją nie tylko zgromadzoną w nim bibliografię, lecz okres szerszy, a mianowicie lata 2007–2013, odnosząc się w ten sposób do tomu 4, części 2. W kolejnych tomach komentarze będą dotyczyć aktualnie przedstawionego materiału bibliograficznego. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wiedzą na temat innych kultur słowiańskich.

Tom 5, część 1 poświęcony jest nakładaniu się przestrzeni badań przekładoznawczych i komparatystycznych oraz wzajemnym związkom między przekładem a komparatystyką. Przekład i komparatystyka stały się słowami kluczowymi dla współczesnej kultury, w której dominuje mechanizm transwersalności. Przestrzeń przekładoznawstwa stanowi więc komparatystyka, co prezentują autorzy większości prac zebranych w tym tomie pt. Wzajemne związki między przekładem a komparatystyką. W tym kontekście podejmują zagadnienia miejsca przekładu i przekładoznawstwa w badaniach (Marko Juvan, Bożena Tokarz), metody badań nad przekładem (Martina Ožbot), intertekstualności (Hanna Makurat), postawy hermeneutycznej badacza i tłumacza (Bożena Tokarz, Robert Grošelj, Anita Srebnik, Anna Muszyńska); komparatystyki naukowej (Tea Rogić Musa), sylwetki tłumacza komparatysty w konkretnych przekładach (Anna Muszyńska, Marta Buczek, Małgorzata Filipek, Monika Gawlak), przekładu na pograniczu kultur (Miran Košuta), przekładu wobec literatury światowej (Marko Juvan), kulturowego i językowego trójkąta tłumaczeniowego (Robert Grošelj), refrakcyjności przekładu (Dorota Żygadło), dylematów komparatystyki i przekładu (Leszek Małczak), przekładu jako gatunku literatury rodzimej (Magdalena Pytlak) oraz zagadnienie zjawiska tekstów hybrydowych, jawny przykład usunięcia oryginału z pola widzenia ze względów pragmatycznych (Przemysław Brom). Wszystkie artykuły są poświęcone problematyce przekładowej tekstów literackich z wyjątkiem trzech. W dwóch autorzy skupiają się na tekstach nieliterackich: na słowniku dwujęzycznym (Anita Srebnik) i na tekstach administracyjnych Unii Europejskiej (Przemysław Brom). Jeden jest poświęcony praktyce tłumaczeniowej, z której wynika, że niezależnie od krytyki binaryzmu, podważającej ideę ekwiwalencji, tłumacz poszukuje jej z obowiązku etycznego i poznawczego, mając świadomość jej stopniowalności (Hanna Karpińska). Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wzajemną wiedzą o innych kulturach słowiańskich.

Tom 4, cz. 2 odnotowuje tłumaczenia z pięciu lat literatur bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, macedońskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej na język polski oraz literatury polskiej na języki tych literatur. Dzięki umieszczeniu poszczególnych zestawień w jednym tomie powstał obraz ukazujący stopień wzajemnego zainteresowania sobą Słowian Zachodnich i Południowych. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wzajemną wiedzą o innych kulturach słowiańskich.

Tom 4 część 1 poświęcony jest obecności stereotypów w przekładzie artystycznym. Są to zarówno stereotypy powstałe w wyniku przekładu, jak również rekonstrukcja stereotypów kultury wyjściowej. Stereotypy świadczą o tym, że różne kultury postrzegane są jako osobne monady w świecie wielokulturowym. Od ich rozpoznania przez tłumacza i następnie czytelnika zależy w znacznej mierze interpretacja obrazu bohatera, zbiorowości i jej kultury, mentalności, preferencji światopoglądowych, estetycznych i emocjonalnych, czyli możliwe staje się porozumienie międzykulturowe, sprzyjające odkryciu siebie w obcym i obcego w sobie. Autorzy poszczególnych artykułów badają ich przekład w relacji między literaturami bułgarską, chorwacką, czeską, macedońską, serbską, słowacką, słoweńską i polską, szukając motywacji tkwiącej w nich bariery tłumaczeniowej. O obecności lub krytyce stereotypu w utworze literackim oryginalnym i przetłumaczonym orzeka czytelnik, umieszczając najczęściej jego interpretację w kulturze przyjmującej, w wyniku czego powstają stereotypy odbioru, których działanie społeczne wykracza poza literaturę, ponieważ służy poznaniu i perswazji. Zamieszczone w niniejszym tomie artykuły dotyczą różnych stereotypów i ich przekładów. Autorzy badają przekład tekstów literackich zawierających stereotypy lub/i ich destereotypizację w tłumaczeniach literatury polskiej na języki: czeski, macedoński, słowacki i słoweński oraz literatur bułgarskiej, chorwackiej, czeskiej, serbskiej i słowackiej na język polski. Zostały one uporządkowane ze względu na dominującą problematykę w trzech częściach zatytułowanych kolejno: 1. Rola stereotypów w kulturze, w granicach których osobne zjawisko stanowią: Stereotyp płci i Peryferie kultury; 2. Stereotypy narodowe i 3. typowe, w odbiorze wygenerowane Stereotypy odbioru ze szczególnym uwzględnieniem wartościowania – W kręgu wartościowania. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wzajemną wiedzą o innych kulturach słowiańskich.

Tom 1, cz. 4: Bibliografia przekładów literatur słowiańskich (1990-2006), stanowi ostatnią część tomu pierwszego części 1 pt. Wybory translatorskie 1990-2006. Zarejestrowano w nim tłumaczenia z literatury czeskiej, słowackiej i macedońskiej w Polsce oraz odwrotnie, z literatury polskiej na języki czeski, słowacki i macedoński. Na końcu części ostatniej tomu pierwszego, czwartej, zamieszczono indeks autorów i indeks tłumaczy do wszystkich części bibliograficznych tomu pierwszego po to, by ułatwić czytelnikowi korzystanie z bibliografii oraz ułatwić wyciąganie wniosków na temat wyborów translatorskich. Tom pierwszy stanowi teraz całość zamkniętą, przedstawiając wzajemną recepcję literatur słowiańskich na poziomie udokumentowanych faktów, jak również w kontekście artystycznym, kulturowym, socjologicznym i psychologicznym oraz w perspektywie teoretyczno-krytycznej, stanowiącej przyczynek do teorii przekładu. Wnioski, jakie płyną z odnotowania aktywności translatorskiej i wydawniczej w różnych krajach słowiańskich, dotyczą nie tylko obecności literatury polskiej w innych kulturach słowiańskich, lecz również literatur innych narodów w kulturze i świadomości polskiej. Porównanie stopnia wzajemnego poznania się Słowian dostarcza materiału do badań nad komunikacją międzykulturową narodów i społeczności uznawanych stereotypowo za bardzo podobne, znające się i rozumiejące nawzajem.

Tytuł tomu 3 części 1 należy rozumieć jako praktyki i nawyki kulturowe, mniej lub bardziej utrwalone w tekstach, które utrudniają reekspresję oryginału, a tym samym rozumienie obcości przez odbiorcę sekundarnego. Taka sytuacja powoduje pojawianie się problemów przekładowych i przekładoznawczych, podejmowanych w książce przez poszczególnych autorów. Kultury słowiańskie mają różne i bogate historycznie doświadczenia z obcymi kulturami, mimo bliskości języków. Dlatego też rozprawy na temat barier kulturowych w przekładzie artystycznym zostały uporządkowane nie ze względu na spotykające się pary literatur, kultur i języków (jak w poprzednich tomach), lecz na podstawie szczególnie wyeksponowanych przez autora problemów translatologicznych, związanych z istnieniem i pokonywaniem pozatekstowych trudności przekładowych.

Tom 1 część 3, to kontynuacja tomu 1, części 1; ze względu na objętość, przygotowana bibliografia została podzielona na trzy części dołączone do tomu pierwszego, ilustruje bowiem dokonywane w tych latach wybory translatorskie. Niniejsza odnotowuje przekłady z literatury bułgarskiej, chorwackiej i serbskiej na język polski oraz z literatury polskiej na wymienione języki. Potwierdza ujawnioną w poprzedniej części dysproporcję  między obecnością literatur słowiańskich w Polsce i literatury polskiej w innych krajach słowiańskich.

Niniejszy tom został poświęcony formom dialogu międzykulturowego w przekładzie (i za jego pośrednictwem), zaobserwowanym na materiale literatur: bułgarskiej, czeskiej, chorwackiej, macedońskiej, polskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej. W prezentowanych rozprawach autorzy opisują i interpretują różne poziomy zdialogowania (najczęściej zaś leksykalny), próbują określić przesłanki zarówno pozwalające, jak i uniemożliwiające podjęcie dialogu, a także negatywny czy niechętny stosunek niektórych tłumaczy do takiego dialogu.

Tom 1 część 2 stanowi kontynuację tomu 1, części 1: Wybory translatorskie 1990-2006. To praca zbiorowa o zupełnie innym charakterze niż tom poprzedni. Daje świadectwo faktów translatorskich, które zachodziły w różnych kulturach słowiańskich. Autorzy sporządzający poszczególne części niniejszej bibliografii starali się zarejestrować maksymalną liczbę przekładów. Są oni przekładoznawcami, historykami i teoretykami literatur, z których lub w których dokonano przekładu. W tomie tym zebrano i uporządkowano bibliografię przekładów literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, serbski, słowacki, słoweński (a także przekłady literatury słoweńskiej na język czeski), oraz literatur z zakresu wymienionych języków słowiańskich na język polski. Publikacja ma charakter bezprecedensowy w ramach prac przekładoznawczych, z uwagi na obszerność i dwukierunkowość (w przypadku tłumaczeń literatury słoweńskiej odnotowano jej polskie i czeskie przekłady).

Prezentowany zbiór prac rozpoczyna serię publikacji poświęconą zagadnieniom przekładu artystycznego (literackiego), widzianym w perspektywie teoretycznej, historycznoliterackiej i historycznokulturowej, pod ogólnym tytułem „Przekłady Literatur Słowiańskich”. Na niniejszy tom zatytułowany Wybory translatorskie 1990–2006 składają się rozprawy poświęcone przekładom literatury polskiej na języki: bułgarski, chorwacki, czeski, macedoński, słowacki, serbski, słoweński, oraz przekładom literatur w wymienionych językach na język polski. Dialog między literaturami słowiańskimi został ujęty z punktu widzenia kryteriów wyboru utworów na poziomie makro (epoki, autorzy), co daje ciekawy obraz własnej i cudzej kultury, ich sposobów widzenia, ograniczeń kulturowo-mentalnych oraz oczekiwanych i nieoczekiwanych różnic i podobieństw między literaturami słowiańskimi. Tom adresowany jest do literaturoznawców i przekładoznawców (naukowców, krytyków i studentów) oraz do slawistów komparatystów.