Gruda Marlena | Przekłady Literatur Słowiańskich

absolwentka filologii słowiańskiej i literaturoznawstwa Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół literatury słoweńskiej po 1991 roku oraz wokół przekładu literackiego. Artykuły publikowała m.in. w „Przekładach Literatur Słowiańskich”, „Novinach Slawia”, a przekłady w „Tekstualiach”, „Rp. Lirikon21”, „Poetikonie”, „Migotaniach”, „Res Publice Nowej”, „Korespondencji z Ojcem”. Przetłumaczyła powieść Vlada Žabota Wilcze noce (2010) i wybór wierszy Klemena Piska Za krzakiem majaczącego ślimaka (2015). Obecnie przygotowuje rozprawę doktorską na temat kategorii bohatera w słoweńskiej prozie współczesnej.

Marlena Gruda: Stereotyp Słoweńca „ofiary” w przekładzie powieści Vlada Žabota Wilcze noce pobierz Rozwiń

Translated Title: Stereotypical Slovene victims novels in translation using Vlado Žabot’s novel Wilcze noce. Author Name: Marlena Gruda, Uniwersytet Śląski, marlena.gruda@gmail.com. Language: Polish. Issue: 4 (1)/2013. Page Range: 154-181. Ključne besede: žrtev, Slovenec, samožrtvovanje, pasivnost, trpljenje, prostor. Key words: victim, Slovenian, self-sacrifice, passivity, pain, space.

Povzetek: Prevod romana Wilcze noce Vlada Žabota je izvir znanja o slovenskem značaju in stereotipih, zlasti heterostereotipih, oblikovanih pod vplivom slovenske kulturne raznolikosti, zgodovinskih dogodkov in družbeno-političnega položaja Slovenije. Karakterološka slovenska neenotnost je očitna tudi v jeziku prevoda, na njegovi semiotično-semantični ravni. Prevod omogoča poljskemu sekundarnemu sprejemniku spoznati stereotip Slovenca kot osebo, ki si prizadeva za samouničitev s potjo ritualnega trpljenja in na ta način z vplivanjem na Drugega z različnimi obredi vsakdanjega življenja, skupnega nasilja in samožrtvovanja. Besedilo prevoda, ki je nastalo 14 let po izidu izvirnika v Sloveniji je oblika obračuna s spremembo predstave Slovenca v poljski in slovenski zavesti.

Summary: The novel Wilcze noce of Vlado Žabot is the source of knowledge about the Slovene character and stereotype including heterosterotype, formed under the influence of the cultural diversity of Slovenia, its historical and socio-political events. This unevenness of character is plain in the language of translation, in the semiotic and semantic structure. The polish reader can because of the translation of the novel Wilcze noce, come to know the stereotypical of Slovene as a person with strong self-destructive tendencies realized by the means of the ritual suffering at the same time influencing the ‘Other’ in the form of daily life rituals, group violence and self-sacrifice. The text of the translation was shaped 14 years after the first original Slovene edition and is a form of coming to terms with a change of the image of the Slovene in Polish and Slovene mentality.

Bibliografia przekładów literatury polskiej w Słowenii w latach 2007—2012 (Marlena Gruda) pobierz Rozwiń

Marlena Gruda: Odbiorca przewidywany w powieści Sny i kamienie Magdaleny Tulli w oryginale i przekładzie Jany Unuk na język słoweński pobierz Rozwiń

Translated Title: The designated reader in the romance novel Dreams and stones by Magdalena Tulli, in the original and the translation by Jana Unuk into Slovenian. Author Name: Marlena Gruda, Uniwersytet Śląski, Instytut Filologii Słowiańskiej, marlena.gruda@gmail.com. Language: Polish. Issue: 6 (1)/2015. Page Range: 249-270. Ključne besede: bralec, mesto, interpretacija, frazem, kontekst, perspektiva. Key words: reader, city, interpretation, idiom, context, perspective.

Povzetek: Predvideni bralec izvirnika Sny i kamienie Magdalene Tulli in predvideni bralec prevoda Sanje in kamni v prevodu Jane Unuk sta dva ločena subjekta. Razlog za razliko med njima je drugačna konfiguracija odnosov med osebami izpovedi, intersemiotičnost in pragmatičnost prevoda ter drugačno funkcioniranje vsakega od teh besedil v drugi socialno‑kulturni resničnosti. Prevajalec, ki je najprej bralec izvirnika, potem pa avtor prevoda, izvaja dvojno aktualizacijo na podlagi lastnega vedenja, izkušenj in potencialnih bralčevih doživetij. Prevajalkin način branja in njena interpretacija, ki je osredotočena na zgodovinski kontekst, je opazna zlasti v leksikalni (prevod besednih zvez, frazemov in metafor) ter slovnični ravni, modalnih strukturah, v določanju kategorij, povezanih s časom, aksioloških kategorij „absolutnega” in metajeziku. Delo Sny i kamienie Magdalene Tulli je, zaradi mnogih kontekstov, strukturne sestavljenosti in večplastnosti izvor neenopomenskosti interpretacije in številnih morebitnih prevodoslovnih rešitev.

Summary: The designated reader of the original Sny i kamienie by Magdalena Tulli and the designated reader of the translation Sanje in kamni by Jana Unuk are two separate subjects. The reason for the difference is the differing configuration of the relationships between the current narrator, intersemiotics and the pragmatism of the translation as well as the differing functions in each of these texts’ socially‑cultural reality. A translator, who is first a reader of the original, and then the author of the translation, exercises a double actualization on the basis of her/his own behavior, life experiences and potential experiences as a reader of the text. The translator’s way of reading and her interpretation, which is focused on the historical context, is especially noticeable in the lexical (the translation of collocations, idioms and metaphors) and grammatical level, modal structure, determination of categories of time, axiological categories of „the absolute” and metalinguistics. The work Dreams and Stones by Magdalena Tulli is, due to the plethora of philosophical and historical contexts, its structural composition and multifacetedness the cause of multiple meanings of interpretation and therefore, contains multiple possible translation solutions.

Wydawnictwo PLS dostępne jest w bazach: